واژه نامه توصیفی و ریشه شناسی متن پهلوی دینکرد پنجم

چکیده واژه نامه توصیفی و ریشه شناسی متن پهلوی دینکرد پنجم به کوشش نسیم مهتاب روشن کتاب دینکرد که در حقیقت دانشنامه ای از دانسته های حکمت مزدیسنایی به زبان پهلوی است، از جمله مهمترین کتاب های ادبیات پهلوی به شمار می آید. کتاب پنجم دینکرد به علت دربرداشتن موضوعات و مطالب گوناگون از لحاظ آیینی، دینی، اسطوره ای، اجتماعی، اخلاقی و اندرزی از جمله متن های در خور توجه است. در این کتاب مطالب به صورت پرسش و پاسخ مطرح می شود و به دلیل سبک خاصی که دارد از جمله متن های مشکل پهلوی می باشد. با در نظر گرفتن واژگان غنی به کار رفته در متن کتاب دینکرد پنجم این اثر نمونه ای پرمحتوا جهت بررسی و تحقیق در زمینه ی زبان شناسی به شمار می رود. این پژوهش تلاشی برای به دست آوردن دیدگاهی کلی به اشتقاق واژگان، بررسی آن ها از لحاظ دستوری و سیر تحولشان از دوره ی باستان تا به نو می باشد. به این منظور سعی شده است هر کدام از واژگان متن از لحاظ دستوری و اشتقاق بررسی شود و معادل های ایرانی باستان، فارسی باستان، اوستا، پازند، فارسی میانه ترفانی، پهلوی اشکانی ترفانی آن ها با توجه به کتاب های موجود، گردآوری گردد. سپس واژگان از نظر ریشه شناسی مورد بررسی می گیرند و ریشه های هندواروپایی، سنسکریت، ایرانی باستان، فارسی باستان و اوستایی نیز ذکر می گردد. واژه نامه توصیفی و ریشه شناختی می تواند هر دانش پژوه را در جهت شناخت بهتر متن و همچنین ریشه شناسی، معنی، درک بهتر ساختار زبان فارسی میانه و سیر تحول واژگان تا به امروز راهنمایی کند. امید است این پژوهش گامی موثر در جهت بررسی های بیشتر و دقیق تر در خصوص ساختار و ریشه ی واژگان پهلوی باشد. کلید واژه: دینکرد، زبان پهلوی، زبان های باستان، اشتقاق، واژه نامه توصیفی و ریشه شناسی.